ARTESANÍA SONORA

 

    As campás foron as redes sociais de outrora. As súas voces, coñecidas e familiares, difundían a alegría, anunciaban dor ou avisaban dos perigos. Tod@s as oían e entendían a súa mensaxe. Sabían interpretar o ton e a cadencia dos seus sons: se repicaban ou volteaban era sinal de contento, se tocaban a rebato era advertencia dunha ameaza e se dobraban era porque un veciño se fora para sempre.

    Aló polos anos sesenta comenzaron a instalarse sistemas eléctricos para facelas falar. Un signo de modernidade que, por fortuna, ainda non chegou ata a igrexa de Santa María de San Claudio. As súas campás, dende que se instalaron no ano 1898 segundo reza no terzo da máis grande delas, sempre foron tocadas manualmente. Ata agora non faltaron unhas mans dispostas a extraer a súa esencia e esparexela por rúas e carreiros.

f.: J. Carlos Breijo Rodriguez

CAMPANARIO DA IGREXA DE SANTA MARÍA DE SAN CLAUDIO

    Descoñezo se as dúas campás foron feitas polo mesmo artesán, pero de ser así é evidente que non puxo o mesmo agarimo no traballo. A campá grande loce fachendosa inscripcións e debuxos mentres a pequena carece de todo adobío. Mesmo a cor das súas roupas é distinta. A grande ten unha pátina vermellón destinxida e a da pequena é gris con máculas verdes. É coma se unha levara vestido de delicada seda e a outra de rudo algodón.

f.: J. Carlos Breijo Rodriguez

CAMPÁ GRANDE DA IGREXA DE SANTA MARÍA DE SAN CLAUDIO

    Dende fai algún tempo só se escoitan as badaladas da grande. Ben por imperfeccións do metal ou ben como chamada de atención, movida pola carraxe dos celos ante trato tan desigual, o borde da campá pequena fendeu e dende entón garda silencio.

f.: J. Carlos Breijo Rodriguez

CAMPÁ PEQUENA DA IGREXA DE SANTA MARÍA DE SAN CLAUDIO

    O 30 de novembro de 2022 a UNESCO declarou o toque manual de campás patrimonio inmaterial da humanidade. Este recoñecemento oficial é un pulo para salvagardar esta práctica ancestral que se atopa co problema do relevo xeracional d@s campaneir@s.

    Propoño un brinde, nestas datas tan propicias para facelo, por todas esas mans espalladas polo mundo adiante que co seu saber facer mantiveron viva esta linguaxe musical. Mans que arrancan cóxegas ao metal para que as súas risas anuncien festas, casamentos ou natalicios e tamén laios para despedir aos que marchan. Mans que engaden o seu chisco de sal e pementa e fan sons únicos. Mans artesáns.

    As campás forman parte da banda sonora das nosas vidas e @s campaneir@s son os pincha discos que saben accionar a súa alma. E que así sexa por moitos anos.

Dolores Asenjo Gil

Recitando con Lastra no Club de Lectura

f.: Iván Rodríguez

    O sábado día dez de decembro, tivemos a oportunidade e a sorte de escoitar en San Claudio o particular Retorno sen volta do galardoado autor Xosé Lastra Muruais, que foi quen de mergullarnos a todos e facernos partícipes do seu universo e contrastes poéticos. Tamén contamos ca presenza das súas fillas Xiana -ca que foi coautor de dúas obras- e Minia, que completaron con interesantes anécdotas o seu percorrido vital.

    Nado na Pontenova, marchou con 9 anos a Ribadeo estudar o Bacharelato, para volver con 15. A día de hoxe, aínda regresa sempre que pode ás súas raíces. Con seis anos mandárono estudar piano, pero o del era a lingua, e acabou sendo mestre e director en distintos colexios de Educación Primaria. Foi de feito un membro activo da normalización lingüística para o ensino, e deunos unha idea de como se traballa un dicionario -no seu caso foi coordinador editorial do Xerais da lingua-, matizando que na literatura galega ao longo de moitos séculos non había normas, e que houbo que redactalas e divulgalas. Explicou que se fixo un xigantesco traballo de recuperación non só do que se falaba, senón tamén do que se escribía nas orixes. E que nos séculos escuros, o galego quedou reducido a ser unha lingua practicamente sen expresións cultas. Non é agora o caso, pero incidiu en que a lingua galega está en real perigo e que hai que coidala e defendela entre todos.

    A selección de poemas é a de toda unha vida en diferentes espazos temporais, dende unha excursión no alto do Tibidabo, onde se inspirou contemplando Barcelona -en 'Anacos'- mentres quedara cun rapaz que partira unha perna, ata a súa casa de Caranza mirando o mar e dando pé á poesía 'Domingo pola tarde' e ese estado de semi desesperación no que se atopa un, sen saber moi ben qué facer.

    Tamén comentou outras fermosas entradas do poemario, que os membros do club foron recitando entusiasmados, coma 'Badaladas', que xurdiu dunha fin de ano de hai moitos anos. No poema 'Nena', a protagonista é filla de mariñeiros. 'Nai', que ten tres partes, non é quen de rematalo, pola emoción. No caso de 'Distancia', faise referencia á súa etapa catalá coma mestre en Terrasa. Ou 'Pesadelo', no que se pode establecer un paralelismo coa guerra de Ucraína. O tema do suicidio é abordado no poema 'Rapto', que foi modificado para unha canción. 'Don outono' tamén consta dunha versión en forma de canto, cancións que foron maxistralmente interpretadas pola súa filla Xiana, e as cales nos compartiu seu pai co seu dispositivo móbil.

    Pódese dicir, en resumidas contas, que a súa primeira incursión no mundo da poesía foi un rotundo éxito, na forma e no fondo. E a súa compañía, unha verdadeira delicia. Xosé é un escritor cheo de sentimento pola súa terra, apaixoado pola súa lingua e ateigado de lembranzas pola súa inesquecible compañeira de viaxe, Marga, que lembramos con tristura.

    Desexamos poder contar con el para a súa futura produción literaria, que ten prevista para este inverno tan pretiño xa de comezar. Neste caso vai ser un relato en prosa que está rematando, e tamén o agardamos como participante de excepción para as vindeiras tertulias do Club de Lectura de Ortigueira.

por David Rodríguez

Próximo libro a ler: Pola Alma de Luli Dopico