miércoles, 16 de noviembre de 2022

Un paseo por San Claudio, por José Salas

f.: Álvaro Fernández Polo

A ría de Ortigueira vista dende o Castelo do Casón


UN PASEO POR SAN CLAUDIO, PRETO DA VÍA DO TREN DA COSTA, POR BARCOFEITO E CARREIRACABADA, ADMIRANDO A RÍA


    Lembro unha vez que escoitei no antigo faro de Finisterre comentar a alguén o moito que lle gustaría que aqueles paraxes milenarios falaran, que xunto ao murmurio do forte vento mariño e o estrondo do mar petando nas rochas e cantís, contaran algo do pasado. Que naquel paraxe solitario e tebroso da fin do mundo tiña que haber pedras que falaran de antano.

    Pedras que falaran? Claro que si, pedras que deran conta do tiñan visto e escoitado dicir a aqueles milleiros de xentes que a cotío pasaban por alí e que acariñaban sen ter consciencia de facelo.

    Unha mañá dunhas curtas vacacións no meu querido san Claudio, concretamente o día 30 de abril de 2006, saín do Sixto a pasear e camiñar sen rumbo fixo, a contemplar coa calma necesaria eses rincóns, eses paraxes que me falan do pasado, da miña infancia e das moitas veces que non temos tempo para gozalas e emborracharnos co seu disfrute.

    Saín pola estrada, pola pista asfaltada, Corno de Boi, O Francés e ao chegar á Casilla, crucei a vía do tren e cando quixen decatarme xa estaba en Barcofeito, pegado ao mar. Estaba nunha leira onde traballara moitas veces de neno, hoxe propiedade do meu sobriño Manolo, está plantada de nogais.

    De vagar contemplei cada rincón das fincas, cada entrada que o mar foi facendo cando embate contra da branda terra. Fixeime tamén nos debuxos que facían as ondas do mar na marea que sedenta de conversa se achega a min.

    Seguín ollando con cariño cada esquina, cada ferrado, cada metro dunhas terras abandonadas e faltas de cultivo.

    Cheo de nostalxia pechei os ollos e se recordar é revivir, recordemos…

    Os tempos lonxanos de alindar as vacas, o ver aquelas leiras cheas de xente traballando nelas cos arados tirados polos cansados animais. Saudábamos todos, cada un atendendo ao seu, pero aínda así co tempo suficiente para manter algunha conversa e estreitar os lazos de amizade entre veciños.

    Tíñamos tempo para todo, non como hoxe que sempre andamos con présa, correndo tras o tempo sen que o reloxo deixe de marcar as horas. Moitas veces fágome as preguntas: Hacia onde camiñamos? Cara a qué?

    Paréceme oír as campanadas de Marcial na Igrexa, anunciando o Ánxelus, vexo pasar algúns coches por Carreiracabada e o sol agocharse nas derradeiras horas da tarde.

    Saín do lugar e retornei paseniño ata a vía do tren. Mais non desexaba conformarme só con aquilo e decidín ir onda meu irmán Andrés para que me contara algo máis, cousas máis profundas da nosa Ría que eu non coñecera ben. E tiven sorte, moita sorte.

    Atopei ao meu veciño Miguel Teijeiro Castiñeiras (Miguel de Teixeiro que en gloria estea) e tiven a sorte de que aceptara a falarme da Ría que baña as ribeiras da nosa parroquia.

    Quedei moi satisfeito porque Miguel era historia viva, el foi o meu primeiro mestre na súa vella “Escola do Francés”, unha desas antigas escolas cun encanto e sabor especial que desexo relatar noutro momento con inmenso respecto, calma e pracer.


f.: Luli Dopico

Ría de Ortigueira por San Claudio, co Coto de Leixa ao lonxe, na outra beira.


(TRANSCRIPCIÓN DO QUE MIGUEL ESCRIBIU):


MIRANDO A NUESTRA RÍA, DESDE LA NOSTÁLGIA DEL AYER A LA REALIDAD DE HOY


    Mi ría no era toda la ría, era la parte que veía desde mi casa, la que trillé en calzoncillos con la planta de mis pies, más de un ciento de veces, desde la edad de nueve años. Desde la Punta del Espiño, mejor llamar “A Pena do Espiño”, hasta pasar el Coto de Leixa.

    Yo la veía muy alegre y feliz, con sus aguas limpias y transparentes, su fondo blanco sin un asomo de fango y los más variados peces, crustáceos y mariscos de múltiples colores que daban una armonía cromática digna del mejor pintor.

    Igual que los peces y demás especies marinas se solazaban en sus aguas, la gente que vivía en tu contorno te visitaba continuamente y tú, como nuestra segunda madre, nos dabas lo que te sobraba.

    Te cultivábamos arrancando los algazos, las cebas, las orgas, el labacán, la arena… para abonar nuestras tierras y tu quedabas labrada, como arada, y a tus surcos venían a alimentarse los seres marinos que luego recogíamos, al igual que llegaban las gaviotas tras los surcos del arado.

    En marea alta te surcábamos con las embarcaciones que se contaban por docenas. Recuerdo la chalana de Corgos. Cargaba apenas dos carros, pero nos llevaba hasta Cabalar a los mariscos, que traíamos por sacos. También nos llevaba a las fiestas de la Patrona varios días. Embarcábamos en el Espiño, en un pequeño embarcadero que hiciera Ramón de Adrián, cuando puso “a pasaxe” a Santa Marta. Se podía embarcar con marea alta y baja. En la Telleira solo con marea alta, pues había mucha lama.

    Lógicamente también recuerdo nuestra chalana, cargaba cinco carros, nos la regalara Jesús de Sofía, primo nuestro. Otras eran, la de Montes, el bote de Benigno de Tomás. Los domingos con buenas mareas nos llevaban a dar unos bordos…

    Los mariscos proliferaban por doquier. En la Mesa del Espiño siempre había almejas, berberechos, longueiróns, navallas, minchas, incluso congrios en la parte baja de la Mesa, donde había algo de fango.

    En la Pedreira siempre había almejas entre las piedras. Todo el fondo de la Ría era un vivero de almejas en todo el recorrido. Cuando las mareas eran muy altas, la Ría quedaba casi seca, entonces era cuando los buenos mariscadores hacían la zafra, pues cuanto más al fondo estaban las almejas, más grandes y sabrosas eran.

    Había embarcaciones en Mera y en San Claudio que con unos grandes rastrillos, rastreaban de marea alta la Ría.

    Cuando había grandes mareas, domingos y festivos, parecía un pastel cubierto de moscas. Todo el mudo iba a buscar la pitanza para una rica merienda, almejas que se cocinaban con arroz. Muchas tardes también íbamos a pescar con liña, a veces en una barca y otras por tierra. Con la marea baja cogíamos la carnada, las miñocas y el manjón, que estaba en el profundo del fango.

    La parte de la Ría que comprende desde el río de Carballo de Boi, que separa Mera de San Claudio, hasta el río de la Pendencia, que separa el Castro de Ribados del Castro de los Castros, ese trozo de ría era como propiedad nuestra, cuando yo aún era joven.


    Canta famiña lles mataría aos nosos devanceiros do Castro dos Castros, que está no nacemento da ría máis fermosa do mundo e que foi a segunda nai deles e nosa”


LA REALIDAD DE HOY


    Sus hijos abandonaron esta Ría tan preciosa –se olvidaron de sus lugares milenarios- abandonaron sus casas, sus muertos, su ser…

    Cuando voy a una ciudad los encuentro sin timón, como barco a la deriva, porque perdieron su identidad, y su alma sigue vagando por las rías, los montes, las fuentes, las corredoiras. Un hombre sin alma es un hombre muerto.

(Miguel de Teixeiro)


    Relín con tanto deleite o que me escribiu sobre a nosa Ría que cada vez valoro máis cada letra, cada parrafada, cada frase escrita cos máis nobres sentimentos.

    Cando regrese a Barcofeito, ou cando a contemple dende o Cimal da miña horta, valorarei moito máis o noso entorno.

    O comentario que me fixo a corazón aberto, conseguiu que cada anaco desta terra nosa, cada onda deste mar forme parte da miña persoa con grande intensidade, co máis senlleiro dos significados.

    Emocionado? Romántico? Soñador?

    Que máis da… Serei calquera cousa, menos un barco sen temón á deriva, sen identidade e moito menos unha persoa sen alma de seu, da miña terra, da miña Ría, do meu querido san Claudio.


                            José Salas Martínez

                              Sixto, San Claudio


No hay comentarios:

Publicar un comentario

CARTA CARECOS

  O pasado sábado 29 de novembro, tivemos doblete nas charlas Apálpate : Cariño e San Claudio (Ortigueira). Foto:  María Jesús Rodriguez Ram...

Libro de visitas